ඉරාකය සහ සිරියාවේ ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය හෙවත් අයි එස් අයි එස්
ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය යැයි කියාගන්නා මෙම අයි එස් අයි එස් සංවිධානය අද සැමගේ කථාබහට ලක්වන සංවිධානයකි. අයි එස් සංවිධානය ඉස්ලාම් ධර්මයට අනුකූලද නැද්ද යන වග මෙහිදී අප කථා නොකරන අතර මෙම සංවිධානයේ ඉතිහාසය පමණක් අප මෙහිදී සොයා බලමු.
අබූ මුසාද් අල් සර්කවි නම් ජොර්දාන ජාතිකයා රුසියාව සහ අෆ්ගනිස්ථාන් යුද්ධයේදී යුධ බිමෙහිදී අෆ්ගනිස්ථානයට සහය දක්වා යුධ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව නැවතත් තම රට බලා පිට විය. පසුව 1999 වර්ෂයේ ඔහු විසින් ජොර්දානයේ එහි එවක පැවති රාජ්‍යය ඉස්ලාම් ආගමට පටහැනිව ක්‍රියාත්මක වන බව චෝදනා නගමින් එම රාජ්‍යය නෙරපා දැමීම අරමුණු කරගනිමින් ජමාත් වල් තවුහීද් වල් ජිහාද් හෙවත් එක් දෙවියන් අදහමින් සටන් වදිනා සංවිධානය නමින් සංවිධානයක් ආරම්භ කරන ලදි.
කළකට මෙම සංවිධනය මගින් එතරම් ප්‍රගතියක් දක්නට නොලැබුණද 2003 වසරේදී ඇමරිකාවේ ඉරාක ආක්‍රමණයත් සමග මෙම සංවිධානයට අතිශයින්ම සරු බිමක් නිර්මාණය විය. මෙම කාළයේදී මොහු ඉරාකයේදී ඉරාක ජාතිකයින් සහ විදේශිකයින් බොහෝ පිරිසක් එකතු කරගනිමින් ඇමරිකාව සහ ඒකාබද්ධ භට පිරිස් සමඟ සටන් වැදුනහ.
2004 ඔක්තෝබර් 17 වන දින අල් සර්කවි විසින් ඔසාමා බින් ලාදින් ගේ අල් කයිඩා සංවිධානය සමඟ එකතු වී ඉරාකයේ අල්කයිඩා නමින් හැඳින්විය. 2006 වසරේ අල් සර්කවි ඇමරිකාවේ ගුවන් ප්‍රහාරයකින් මරණයට පත්වූ අතර පසුව අබු අය්යුබ් අල් මස්රි නම් ඊජිප්තු ජාතිකයකු විසින් සංවිධානයේ නායකත්වය ගනී. මෙම අළුත් නායකයා විසින් සංවිධානයේ නම Islamic State of Iraq (ISI) හෙවත් ඉරාකයේ ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය ලෙස නම් කළේය. ප්‍රථමයෙන් මෙම සංවිධානය ඉරාකයේ බොහෝ ප්‍රදේශ ආක්‍රමණය කරමින් ශ්‍රීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත වූ නමුත් 2008 සහ 2009 කාළය වන විට ඇමරිකාවේ සහ අනෙකුත් මුස්ලිම් සංවිධාන වල දරුණු ප්‍රහාර හමුවේ මෙම සංවිධානයට බොහෝ ප්‍රදේශ වල පාලනය අහිමි විය. එම කාළයේ මෙම සංවිධානය විසින් බොහෝ බිහිසුණු ප්‍රහාර වලට සම්බන්ධ වන බව පැවසෙන අතර කෙතරම් බිහිසුණු සංවිධානයක් බවට පත්වීදැයි කියනවා නම්, සංවිධානය ගත් ඉතාමත් අන්තවාදී ස්වරූපය හේතුවෙන් ඔසාමා බින් ලාදින් සමඟද මත භේද ඇති වූ බව කියවේ. ඇමරිකාවේ ප්‍රහාර හමුවේ එහි සිටි නායකයින් මරණයට පත්වූ පසුව අබූ බක්කර් අල් බග්දාදි විසින් එහි නායකත්වය 2010 සිට උසුලන ලදි.
2011 වර්ෂය වන විට බොහෝ සෙයින් පසුබෑමට ලක්ව සිටි මෙම ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායමට තවත් අවස්ථාවක් හිමි විය. එනම් 2011 වසරෙහි බශාර් අල් අසාද් නම් ශියා මුස්ලිම් නිකායට අයත් සිරියාවේ පාලකයා සුන්නි මුස්ලිම් ජනයාට එල්ල කරන ලද අසාධාරණකම් හේතුවෙන් එහි ඇතිවූ සිවිල් යුධමය වාතාවරණයෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීම සඳහා සිරියාව තුළ මෙම අයි එස් සංවිධානයේ ශාඛාවක් ලෙස ජබත් අල් නුස්රා නමින් සංවිධානයක් බිහි කළහ. බශාර් අල් අසාද් ගේ පාලනයෙන් පීඩාවට ලක් වුණු සුන්නි මුස්ලිම් ජනයා මෙම අශිෂ්ඨ පාලකයා නෙරපීම අරමුණු කරගැනීම හේතුවෙන් මෙම සංවිධානයට බොහෝ පිරිස් එකතු විය. 2012 සහ 2013 කාළ වකවානුව වන විට ඔවුන්ගේ ත්‍රස්ථ ක්‍රියා ඉතාමත් උග්‍ර වූ අතර මසකට ප්‍රහාර 1000ක් දක්වා වර්ධනය විය.
මේ අතරතුර සිරියාවේ ත්‍රස්තවාදීන් මර්ධනය කිරීමේ අරමුණින් සිරියාවේ පාලකයා බශාර් අල් අසාද් විසින් සුන්නි මුස්ලිම් ප්‍රදේශ වලට රසායනික අවි ප්‍රහාරයක් එල්ල කළ අතර මෙම ප්‍රහාරයෙන් මිනිසුන් දහසකට අධික ප්‍රමාණයක් ජීවිතක්ෂයට පත් වූ බව වාර්ථා විය.
මෙම ප්‍රහාරයෙන් කුපිත වුණු ලොව පුරා මුස්ලිම් තරුණයින් දහස් ගණනක් මෙම පාලකයා සිරියාවෙන් නෙරපා දැමීම අරමුණු කරගනිමින් සිරියාව බලා පිටත්ව ගොස් ජබත් අල් නුස්රා සංවිධානයට එකතුවීය. 2014 අගෝස්තු මාසය වන විට අයි එස් අයි සංවිධාන නායක අබූබක්කර් අල් බග්දාදි විසින් වීඩියෝ පටයක් මගින් ජබත් අල් නුස්රා සහ අයි එස් අයි සංවිධානය යනු එකම සංවිධානයක් යන බව ප්‍රකාශ කරමින් සංවිධානයේ නම අයි එස් අයි එස් හෙවත් ඉරාකය සහ සිරියාවේ ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය ලෙස නම් කළේය. 2014 සිට 2016 වන තෙක් මෙම සංවිධානය ශ්‍රීඝ්‍ර ලෙස ව්‍යාප්ත වී ඉරාකය සහ සිරියාවේ බොහෝ ප්‍රදේශ ඉතාමත් ශ්‍රීඝ්‍රයෙන් ආක්‍රමණය කළහ. මෙම ව්‍යාප්තිය හමුමේ බියට පත්වීම හේතුවෙන් අමරිකාව ඇතුළු යුරෝපානු රටවල් පමණක් නොව, සවුදි අරාබිය, ජොර්දානය, එමරාතිය යන රටවල් මෙන්ම ඉරානය සහ රුසියාවද එක්ව රටයල් බොහෝමයක් අයි එස් අයි එස් සංවිධානයට ප්‍රහාර එල්ල කළ බව වාර්ථා වන අතර මේ හේතුවෙන් 2017 වසරින් පසුව මෙම සංවිධානය දැඩි පසු බෑමකට ලක් විය. 2019 වර්ෂය වන විට ඇමරිකානු ජනාධිපති විසින් ඉරාකය සහ සිරියාව අයි එස් අයි එස් සංවිධානයෙන් සහමුලින්ම මුදවාගත් බව ප්‍රකාශයට පත් කළේය.
කෙසේ වෙතත් අද වන විට තවමත් ලොව පුරා අයි එස් අයි එස් සංවිධානයේ සාමාජිකයින් පැතිරී සිටින බවත් මරාගෙන මැරෙන ප්‍රහාර ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටින බවත් පෙණේ.
අද වන විට අයි එස් අයි එස් සංවිධානය ඔවුන්ගේ නමින් ඉරාකය සහ සිරියාව යන නම් අයින් කොට ගෙන ඇති අතර අයි එස් හෙවත් ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය ලෙස නම් කරගෙන ඇත. ඔවුන්ගේ අරමුණ ලොව පුරා එකම එක රාජ්‍යයක් වන ඉස්ලාමීය රාජ්‍යය සථාපිත කිරීම බව පවසයි.
2019 අප්‍රේල් 21 දින ශ්‍රීලංකාවේ කිතුණු පල්ලි සහ හෝටල් වලට එල්ල කරණ ලද ප්‍රහාරය පසුගිය 2019 මාර්තු මස නවසීලන්තයේ ක්‍රයිස්ට් චර්ච්හි මුස්ලිම් දේවස්ථානයට එල්ල කළ ත්‍රස්ත ප්‍රහාරයට ප්‍රතිප්‍රහාරයක් යන වග සැලවීමත් සමඟ නවසීලන්තයේ අගමැති ජසින්ඩා ආඩන් විසින් ප්‍රහාරයට ලක් වූ විදේශික මුස්ලිම් ජාතිකයින් රටින් පිටුවහල් කිරීම වෙනුවට අප්‍රේල් 24 වන දින එම රටේ පුරවැසිභාවය ලබාදිය. මෙය අයි එස් සංවිධානයේ අරමුණ තේරුම් ගෙන එය අඩපණ කිරීමට එල්ල කරන ලද හොඳ ප්‍රහාරයකි. මන්ද යත් අයි එස් සංවිධානයේ අරමුණ වන්නේ සාමාන්‍ය අහිංසක මුස්ලිම් ජනතාවට අසාධාරණකම් වන්නට සැලැස්වීම තුළින් ඔවුනට ජීවත් වන්නට රටක් නැත යන්න ඒත්තු ගන්වා ඔවුන්ව අන්තවාදීන් බවට පරිවර්ථනය කිරීමයි. ජසින්ඩා ආඩන් වැනි දූර දර්ශී නායකයින් සිටින්නේ නම් මෙවන් ම්ලේච්ඡ ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායම් කිසිදිනක හිස එසවිය නොහැක.
- මුහම්මද් නබිතුමාගේ ජීවිත කථාව
- ඊශ්‍රායල සහ පලස්තීනයේ සත්‍යය අසත්‍ය පිළිබඳ විග්‍රහයක්
- ෂරියා නීතිය යනු කුමක් ද?
- ඉස්ලාමීය මූලධර්ම වාදය, අන්තවාදය, වහාබ් වාදය සහ ත්‍රස්තවාදය පිළිබඳ විග්‍රහයක්
- හලාල් යනු කුමක්ද?
- ඉස්ලාම් ආගම පිළිබඳ හැඳින්වීමක්
- හින්දු ආගම සහ ඉස්ලාම් ආගම අතර සමානකම්
- ඉස්ලාම් සහ ක්‍රිස්තියාණි අතර සමානකම්
- මුහම්මද් නබිතුමා පිළිබඳව බයිබලයේ සඳහන් දෑ
- මුහම්මද් නබිතුමා පිළිබඳව හින්දු ආගමික මූලාශ්‍රවල සඳහන් දෑ
- අල් තක්යා (ටකියා) යනු කුමක්ද?