මදීනාවෙන් පිටුවහල් කරන ලද බනී නදීර් වංශ යුදෙව්වන් ඔවුනට අහිමි වූ දේශය නැවත අත්පත් කරගැනීමේ අරමුණින් කුරෙයිෂින්ව මුණගැසුනෝය. ක්‍රි.ව 627 දී හුයෙයි ඇතුළු එම වංශ නායකයින් කුරෙයිෂි නායකයින් මුණගැසී කාබාව තුළ මුහම්මද් සමග සටන් කර මදීනාව අත්පත් කරගැනීමටත් මෙම නව ආගමට තිත තැබීමේ අරමුණින් ගිවිසුමක් ඇති කරගත්තෝය. පසුව අබූ සුෆියාන් යුදෙව්වන් ආමන්ත්‍රණය කරමින් නුඹලා පැරණි මූලාශ්‍ර වල භාරකරුවන් ය. නුඹලා හට දැනුම ඇත. මේ නිසා පවසවු. වඩාත්ම යහපත් දහම කුමක්ද? අප අදහන දහම ද? මුහම්මද් ප්‍රචාරය කරන දහම ද? ඊට ඔවුන් නුඹලාගේ දහම ඔවුනට වඩා යහපත් වෙයි යන්නෙන් පිළිතුරු දිය.
මේ අනුව දෙපාර්ෂවය සැලසුම් සකස් කරන්නට විය. යුදෙව්වන් නජ්ද් ප්‍රදේශයේ සියලු කාන්තාර වාසී වාංශිකයින්ගේ උදව් ලබා ගැනීමට ඉදිරිපත් විය. මදීනාවට එරෙහිව සටන් කිරීමට පලිගැනීමේ ඡේතනාව පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවූ පාර්ෂවයන්හට අල්ලස් ලබා දී සටනට එකඟ කරගන්නා ලදි. බනී අසාද් වාංශිකයින් එක පයින් සටනට එකඟ වූ නමුත් බනී ගතෆාන් වාංශිකයින්හට රටඉඳි අස්වැන්නෙන් කොටසක් අල්ලස් ලෙස ලබා දීමට පොරොන්දු වී එකඟ කරගන්නා ලදි. මේ අනුව ගතෆාන් වාංශිකයින් දෙදහසක පමණ පිරිසක් ඒකරාශි කර ගැනීමට ඔවුන් සමත් විය. තවද බනී සුලයිම් වාංශිකයින් හත්සියයක් ද එකතු කරගැනීමට ඔවුන් සමත් විය. බනී අමීර් වාංශිකයින් මුහම්මද් නබිතුමා සමග තිබුණු ගිවිසුම හේතුවෙන් යෝජනාව ප්‍රතික්ෂේප කළෝය.
කුරෙයිෂින් සහ ඔවුනගේ මිත්‍ර පාර්ෂවයන් හාරදහසක පිරිසක් සිටියෝය. සමස්ථ බලඇණි දෙකෙහිම පිරිස දහදහසක් පමණ විය. උහුද් සටනෙහිදී තුන් දහසක පමණ පිරිස හමුවේ පරාජය වූ මුස්ලිම්වරු දැන් දහ දහසක පිරිසක් සමග සටන් කරන්නට සිදු වේ.
මෙම බලඇණි දෙකම මදීනාව බලා පිටත් විය. අබ්බාස් අශ්වාරෝහකයින් කිහිප දෙනෙකු සමග මෙම හමුදාව පිලිබඳව මුහම්මද් නබිතුමාට පණිවුඩයක් යවන ලදි. දින හතරකින් පණිවුඩය මුහම්මද් නබිතුමා වෙත සේන්දු වන අවස්ථාවේදී ඔවුනට සටනට ලැහැස්ති වීමට සතියක පමණ කාළයක් ඉතුරු විය. මුහම්මද් නබිතුමා ඔහුගේ අනුගාමිකයින්ට ප්‍රවෘත්තිය පවසා අස්වසමින් නුඹලා ඉවසීමෙන් අල්ලාහ් මත විශ්වාසය තබා උපදෙස් හරි හැටි පිලිපැද්දේ නම් ජය නුඹලාටය යන්නෙන් පැවසුවේය.
උහුද් සටනට පෙර කළාක් මෙන් මෙම අවස්ථාවේදී ද පිරිස රැස් කොට ඔවුනගේ අදහස් විමසුවේය. බොහෝ දෙනා ඔවුනගේ අදහස් ප්‍රකාශ කළහ. මෙම පිරිස අතර මීට පෙර යුදෙව්වෙක්ව පර්සියාවේ සිට පසුව යම් පිරිසක් විසින් ඔහුව පැහැරගෙන මදීනාවේ යුදෙව්වෙකුට වහල් කමට විකුණන ලදුව පසුව මුහම්මද් නබිතුමා විසින් මුදල් සහ වෙනත් දෑ ලබාදී නිදහස් කරන ලද සල්මාන් නම් පුද්ගලයෙක් විය. මොහු නැගිට අප පර්සියාවේ සිටි කාලයේ අශ්ව බලඇණියක ප්‍රහාරයක් බලාපොරොත්තුවූ කළ අපගේ බලකොටුව අවට අගල් හෑරුවෙමු. මේ නිසා අප දැන් අගල් හාරන්නට පටන් ගමු යැයි පැවසුවේය. සියලු දෙනා මෙම සැලැස්මට එකඟ විය. අගල් වල දිග පළල සහ ගැඹුර පිළිබඳව සල්මාන් විසින් උපදෙස් ලබා දිය. මේ අනුව වහාව ඔවුන් සාකච්ඡා කළ පරිදි සැලසුම ක්‍රියාවට නංවන්නට විය. මුහම්මද් නබිතුමා ද කැති පොරෝ රැගෙන අනෙක් පිරිස සමග අගල් හෑරීමට ඉදිරිපත් විය. එකිනෙකාට උදව් උපකාර කරමින් කවි කියමින් උදෑසනෙහි සිට රාත්‍රිය බෝවන තුරු සියලු දෙනා මෙම කාර්යයෙහි නිරතව සිටියෝය.
සියලු දෙනා අගල් හෑරීමෙන් වෙහෙසට පත්වීම හේතුවෙන් ඔවුනගේ කුසගින්න ද වෙනදාට වඩා වැඩි විය. නමුත් සියලු දෙනාටම ආහාර වල හිඟයක් පැවතිණි. මුහම්මද් නබිතුමා ද බෙහෙවින් කෙට්ටු වී සිටිනු දක්නට වූ හෙයින් ජාබිර් නම් පුද්ගලයෙකු මුහම්මද් නබිතුමා වෙත ගොස් ඔහුගේ නිවසේ එළු මස් සහ බාර්ලි පාන් අනුභව කිරීමට ඔහුව රහසින් ආරාධනා කළේය. මුහම්මද් නබිතුමා ඔහුගේ අත අල්ලා අගල් හාරමින් සිටි සියලු දෙනාටම ජාබිර්ගේ නිවසට ආහාර සඳහා පැමිණෙන ලෙසට දැනුම් දිය. යම් අකරතැබ්බකට මුහුණ දුන් විට මුස්ලිම්වරුන් පැවසීමට පුරුදුව සිටි කුරාණ වාක්‍යය වන සැබැවින්ම අප අල්ලාහ්ට අයිතිය, අපගේ ගමනාන්තය ඔහු වෙතටමය යන කුරාණ වාක්‍යය මතුරමින් පිරිස පිරිවරාගෙන නිවසට ඇතුළු විය. මෙය දුටු ඔහුගේ බිරිඳ මොවුන් නුඹ ආරාධනා කළේ ද? නැතිනම් ඔහු ආරාධනා කළේ දැයි ප්‍රශ්ණ කළාය. ඔහු ආරාධනා කළේය යැයි පිළිතුරු දුන් විට අල්ලාහ් සහ ඔහුගේ දූතයා සියල්ල දනී යැයි පවසා මුහම්මද් නබිතුමා අතුළු දස දෙනෙකු ඉදිරියේ ආහාර ටික තබන ලදි. මුහම්මද් නබිතුමා අල්ලාහ් ගේ නාමයෙන් ආහාර අනුභව කිරීමට ආරම්භ කිරීමෙන් පසුව අනෙක් පිරිස ද ආහාර අනූභව කළෝය. සියලු දෙනා තෘප්තිමත් වන තුරු ආහාර අනුභව කර එතැනින් පිට වීමත් සමග තවත් දස දෙනෙකු පැමිණ ඉතුරු ආහාර අනුභව කරන්නට විය. මෙලෙසෙ දස දෙනා බැගින් එහි සිටි සියලු දෙනා ගොඩවී එම ආහාර අනුභව කර අවසානයේදී තවත් එළු මස් සහ බාර්ලි පාන් ස්වල්පයක් ඉතුරුව තිබුණි.
දින හයක් තිස්සේ මුස්ලිම්වරු සැලසුම් කළ අයුරින් අගල් හාරා ඉවර වූ වහාම කුරෙයිෂිවරු සහ නාජිද් හි වාංශිකයින් විවිධ දිසා වලින් මදීනාවට ළංවී ඇති බවට ආරංචි විය. මදීනාවට පිටින් පදිංචිව සිටි සියලු පදිංචි කරුවන් බලකොටුවට ඇතුළු විය. මුස්ලිම් වරුනගේ තුන්දහසක පමණ සේනාව සැලසුම් කළ පරිදි බලකොටුව වටා කඳවුරු තනා ගත්හ.
මක්කා සේනාව සහ ඔවුනගේ මිත්‍ර සේනා උහුද්ට නුදුරින් කඳවුරු තනාගත්හ. අබූ සුෆියාන් මක්කා සේනාව සමස්ථයක් ලෙස මෙහෙයවූවේය. කාලිද් සහ ඉක්රිමා උහුද් සටනෙහි මෙන් මෙවරද අශ්ව බලඇණි දෙක මෙහෙය වූවෝය. මදීනාවට ළංවීමත් සමග සතුරු කඳවුරු නගරයෙන් පිටත දැකීමෙන් ඔවුන් බෙහෙවින් ධෛර්යමත් විය. මුස්ලිම්වරු බලකොටුව පසු පසින් සිට සටන් කළේ නම් සතුරන් ආක්‍රමණය කිරීම තරමක් අපහසු වන්නට තිබුණි. නමුත් බලකොටුවට පිටතින් විවෘතව තිබෙන්නාවූ සතුරු කඳවුරු ඔවුන් සතුව තිබෙන විශාල සේනාවට පහසුවෙන්ම යටපත් කරන්නට හැකි වෙතැයි ඔවුන් සිතූහ. සතුරන් වෙත ප්‍රහාර දියත් කිරීමට වේගයෙන් ඉදිරියට ඇදුනු කුරෙයිෂිවරු සහ ඔවුනගේ මිත්‍ර සේනාවන් ඔවුන් සහ සතුරන් අතර අඛණ්ඩව හාරා තිබුණු අගල් සහ අගල් පිටුපස සිට ඊතල් ප්‍රහාර දියත් කරමින් සිටි සතුරන් දිස්වීමෙන් ඔවුන් සියල්ලෝම විමතියට පත් වූහ. මෙවන් දැයකට පුරුදුවී නොසිටි ඔවුනගේ අසුන්හට මෙම අගල් පසු කරන්නට නොහැකි විය.
දින භාගයක් පමණ කුරෙයිෂිවරු සහ ඔවුනගේ මිත්‍ර සේනාවන් සාකච්ඡා කරමින් කල් ගෙවීය. සියලු විකල්පයන් සලකා බලා කෙසේ හෝ මදීනාවේ උතුරු මායිම ආරක්ෂා කරමින් සිටි විශාල භට පිරිස වෙනත් පෙදෙස් ආරක්ෂා කරවීමට යොදවන්නට පෙළඹවුවේ නම්, කෙසේ හෝ අවම හාණියකින් අගල් පසු කරමින් සතුරු භූමියට අවතීර්ණ වීමේ හැකියාව පිළිබඳව ඔවුනගේ අවධානය යොමු කළේය. මේ හේතුවෙන් ඔවුනගේ අවධානය මදීනාවෙහි ගිනිකොන දෙසින් බලකොටුව තනාගෙන සිටින බනී කුරයිසා යුදෙව් වංශය වෙතට යොමු විය. කෙසේ හෝ මුහම්මද් නබිතුමා සමග ගිවිසුමකට එළඹී සිටින බනී කුරයිසා වාංශිකයින් කුරෙයිෂිවරුනගේ පැත්තට ඈඳා ගැනීමට හැකි වුවහොත් ඔවුනගේ බලකොටුව තුළින් ගොස් මදීනාවට දකුණු දෙසින් ප්‍රහාර එල්ල කරනාවාත් සමග උතුරු මායිම ආරක්ෂා කරමින් සිටින භට පිරිස් දකුණට මාරුවීමේදී උතුරු දෙසින් ද පහසුවෙන් ප්‍රහාර එල්ල කළ හැකි වනු ඇත.
සිටින බනී නදීර් යුදෙව් වංශයේ නායක හුයෙයි අබූ සුෆියාන් හට ඔහුගේ සොයුරු වංශය වන බනී කුරයිසා වංශයේ සාමාජිකයින්ව ඔවුන් මුහම්මද් නබිතුමා සමග ඇති කරගෙන සිටින ගිවිසුම පහසුවෙන් ඉවතලෑමට පෙළඹවිය හැකි බවට ඒත්තු ගන්වමින් සිටියේය.
නමුත් බනී කුරයිසා වාංශිකයින්හට හුයෙයි පිළිබඳ එතරම් හොඳ ප්‍රතිරූපයක් නොවීය. ඔහුගේ තීරණ හේතුවෙන් ඔහුගේ වාංශිකයිනටය සිදුවූ විනාශය හේතුවෙන් ඔහු අභාග්‍යවන්ත පුද්ගලයකු ලෙස සැලකුවෝය. තවද ඔහුට අවශ්‍යකරන දෑ කෙසේ හෝ ලබාගැනීමට මැළි නොවන ගුණය හේතුවෙන් ද ඔහු පිළිබඳ ඔවුනට තිබුනේ බියකි. හුයෙයි කුරයිසා වංශයේ නායක කාබ් ඉබ්නූ අසාද්ගේ බලකොටුව වෙතට ගොස් දොර අරින ලෙසට දැනුම් දිය. කාබ් දොර අරින්නට එකඟ නොවීය. මේ අසාපන්. මාව අතුළට ගනු හුයෙයි පැවසුවේය. නුඹ අසාපන් හුයෙයි. මා මුහම්මද් සමග ගිවිසුමක සිටින්නෙමි. මා එම ගිවිසුම කඩ නොකරමි යන්නෙන් දොරෙහි පිටුපස සිට පැවසුවේය. මාව අතුළට ගනු. අපි කථා කරමු යන්නෙන් හුයෙයි පැවසුවේය. දොර නොඅරිමි යන්නෙන් කාබ් පැවසුවේය. පසුව කාබ් ඔහු සමග ඇති ඊර්ෂ්‍යාවක් හේතුවෙන් දොර නොහරිති යන්නෙන් හුයෙයි චෝදනා කළ හෙයින් කාබ් කෝපයට පත්ව දොර හැරියේය.
මේ අසාපන් කාබ්. මා නුඹ කෙරෙහි ප්‍රකෝපකාරී සාගරයක් මෙන් බලවත් බලයක් සමග සදා කාලික කීර්තියක් රැගෙන ආවෙමියි පැවසුවේය. මා නුඹ වෙතට කුරෙයිෂින්, කිනානා සහ ගතාෆන් ඔවුනගේ නායකයින් සමග දහ දහසක පමණ සේනාවක් සහ ඔවුනගේ දහසක පමණ අශ්වාරෝහකයින් ද රැගෙන ආවෙමි. මුහම්මද් සහ ඔහුගේ සගයින් සියල්ලෝම විනාශ කර දමන තුරු ඔවුන් විවේක නොගන්නා බවට මා හට පොරොන්දුවී ඇත. මෙම අවස්ථාවේදී මුහම්මද් බේරෙන්නේ නැත යන්නෙන් පැවසුවේය. අල්ලාහ්ගේ නාමයෙන් දිවුරා පවසමි හුයෙයි. නුඹ සෑම විටම මා වෙත රැගෙන ආවේ නින්දාව සහ අපහාසයයි. වර්ෂාව නැති වලාකුළු, අකුණු සහ ගිගුරුම්. එපමණයි යන්නෙන් කාබ් පිළිතුරු දිය. මේ අසාපන් හුයෙයි. මෙතැනින් පිට වෙනු. අපට අපේ පාඩුවේ ඉන්නට ඉඩ දෙනු. නමුත් හුයෙයි ඔහුගේ ප්‍රයත්නය අත් නොහැරියේය. ඉස්ලාම් ආගම මදීනාවෙන් සහමුලින්ම අතුගා දැමීමෙන් ඔවුනට අත්වන වාසි සියල්ල සිහිපත් කර අවසානයේදී දිවුරා කුරෙයිෂිවරු මුස්ලිම්වරුනව සහමුලින්ම විනාශ නොකර මෙතැනින් පිටත් වුවහොත් මා ද නුඹලා සමග නුඹලාට අත්වන ඕනෑම ඉරනමක් බෙදා ගනිමියි පැවසුවේය. හුයෙයිගේ අවසාන වචන කිහිපය හමුවේ කාබ්ගේ මනස වෙනස් විය. මින් පසුව ඉස්ලාම් දහම මදීනාවෙන් අතුගා දැමෙන බවට ඔහුට ඒත්තු විය. මේ නිසා ඔහු මුහම්මද් නබිතුමා සමග ඇතිකරගත් ගිවිසුම අවලංගු කළ බවට නිවේදනය කළේය. හුයෙයි එම ගිවිසුම කියවා ඉරා දැමුවේය. කාබ් ඔහුගේ මිනිසුන් වෙත ගොස් මෙම පුවත නිවේදනය කිරීමත් සමග ඔහුට දැඩි දෝශාරෝපණ එල්ල විය. හුයෙයිගේ මෙම ප්‍රතිඥාවේ ඇති වාසිය කුමක්ද? අප සියල්ලෝම ඝාතනය වුවහොත් ඔහුත් අප සමග ඝාතනය වීමට එකඟ වීමට ප්‍රතිඥා දීමෙන් අපට ලැබෙන ඵලය කුමක්ද? නමුත් මුස්ලිම්වරු අතර සිටි කුහකයින් විසින් හුයෙයි රැගෙන පැමිණි පුවත් වල සත්‍යතාවය තහවුරු කිරීමත් සමග සහ ඇතැමුන් බලකොටුවෙන් පිටතට ගොස් තත්ත්වය නිරීක්ෂණය කිරීමත් සමග බහුතරයගේ මතය හුයෙයි සහ කුරෙයිෂින් වෙතට නැඹුරු විය. අගල් වලින් එහායින් ඔවුනට දිස් වූ වැල නොකැඩී පැමිණෙමින් සිටි අශ්වාරෝහකයින් ඇතුළු විවිධ බල ඇණි ඔවුනට බෙහෙවින් ප්‍රීතිමත් දර්ශනයක් විය.
මේ අතරතුර කාලිද් සහ ඉක්රිමා අගල් තරණය කිරීමට වඩාත්ම පහසු මාර්ගය සොයාගැනීම පිණිස තරමක් ඈතින් සිට අගල් නිරීක්ෂණය කරමින් සිටියෝය. මෙවන් වංචාවක් අරාබිවරු කිසි දිනක ක්‍රියාත්මක කර නැත. මොවුනතර අනිවාර්යයෙන් පරිසියානු ජාතිකයෙකු සිටිනු ඇති බවට ඔවුන් බලවත් කෝපයකින් කියා සිටියෝය. අගල් කැණීමේ කර්තව්‍යය ඔවුන් අගනා ලෙස සිදු කර තිබූ අයුරු අනාවරණය වීමෙන් ඔවුන් බෙහෙවින් කළ කිරුනෝය. මෙම තත්ත්වය හමුවේ දැනට ඊ හුවමාරුවක් හැරෙන්නට වෙනත් කිසිදු සටනක් සිදු කිරීමේ හැකියාවක් නොමැත.
බනී කුරයිසා වංශය ගිවිසුම අවලංගු කරනලද පුවත උමර් හට ආරංචි වීමත් සමග අබූ බක්කර් සමග සිටි මුහම්මද් නබිතුමා වෙත ඔහු මෙම පුවත අනාවරණය කළේය. මෙය ඇසූ මුහම්මද් නබිතුමා කළබලයට පත් වූ බව පෙණෙන්නට විය. ඔහු සුබයිර් නම් පුද්ගලයකුව පුවතේ සත්‍යතාවය නිරීක්ෂණය කර එන ලෙසට යවන ලදි. තවද අවුස් සහ කස්රජ් වංශ නායකයින් ද යුදෙව්වන් වෙතට මෙම පුවතෙහි සත්‍යතාවය නිරීක්ෂණය කර එන ලෙසට යවන ලදි. මෙම පුවත සත්‍යයක් බවට දැන ගත් ඔවුන් නැවතත් ගිවිසුමට එකඟ වන ලෙසට බනී කුරයිසා වාංශිකයින් ගෙන් ආයාචනා කළෝය. ඊට ඔවුන් කවුරුන් ද අල්ලාහ්ගේ දූතයා? අපට මුහම්මද් සමග කිසිදු ගිවිසුමක් නැත යැයි කියා සිටියෝය. බනී කයිනුකා සහ බනී නදීර් වාංශිකයිනට අත්වූ ඉරණම පිළිබඳව කෙතරම් මතක් කළද කිසිදු ඵලක් නොවීය. මේ හේතුවෙන් ශෝකයට පත් සුබයිර් සහ අවුස් සහ කස්රජ් නායකයින් දෙදෙනා නැවතත් මුහම්මද් නබිතුමා වෙතට ගොස් මේ බව පැවසුවෝය. ඊට මුහම්මද් නබිතුමා අල්ලාහු අක්බර්! මුස්ලිම් වරුණි සතුටු වෙයවු! යන්නෙන් පැවසුවේය.
වත්මත් තත්ත්වය නිසා අගල් වල ආරක්ෂාවට යොදවා සිටි භට පිරිස් වලින් කොටසක් මදීනාව තුළ යුදෙව්වන්ගෙන් මුස්ලිම් නගරය ආරක්ෂා කිරීමට යොදවන්නට සිදු විය. මේ සඳහා මුහම්මද් නබිතුමා සියයක පමණ භට පිරිසක් යෙදවීය. මේ අතර හුයෙයි විසින් කුරයිෂින් සහ ගතෆාන් වාංශිකයින් දහස බැගින් රාත්‍රියේදී බනී කුරයිසා කඳවුර ඔස්සේ නගරය තුළට ගෙනැවිත් නගරය වටලා මුස්ලිම් බලකොටුවට කඩාකප්පල් කර කාන්තාවන් සහ ළමුන් සියල්ල පැහැර ගන්නට සැලසුම් කර තිබෙන බවට අනාවරණය විය. මෙය ආරංචි වීමත් සමග මුහම්මද් නබිතුමා සයිද්ව තුන් සියයක පිරිසක් සමග අල්ලාහ්ව ප්‍රශංසා කරමින් රාත්‍රියේදී සියලු මාර්ග අවහිර කරන ලෙසට අණ කළේය. මෙයින් සියලු මාර්ග සුවිශාල සේනාවන් විසින් වටලා සිටි අයුරු යුදෙව්වනට පෙණෙන්නට තිබුණි.
මෙම තත්ත්වය නිසා අගල් රැකීමට පිරිස් හිඟ වීම හේතුවෙන් ඔවුන් නිදි මරමින් වැඩි වේලාවක් අගල් රකින්නට සිදු විය. දින කිහිපයක් මෙලෙස පසුවත්ම අගල් රැකීමේ කර්තව්‍යය අධික ලෙස පීඩාකාරී කාර්යයක් විය. කුරෙයිෂි අශ්ව බලඇණි වල නායකයින් වූ කාලිද් සහ ඉක්රිමා අගල් වෙත කඩා පණින්නට මුස්ලිම්වරුන් ස්වල්ප වේලාවක් හෝ විවේක ගන්නා තුරු බලා සිටියෝය. මේ හේතුවෙන් දින කිහිපයක් මුළුල්ලේ අගල් සමීපයේ ආරක්ෂාව හීන වීම නිසා දිසාවන් කිහිපයක සටන් සිදු විය. මෙලෙස සටන් සිදුවන ස්ථාන වලට නැවතත් භට පිරිස් පැමිණීමත් සමග සතුරන් පලා ගියහ.
මුහම්මද් නබිතුමා විශ්වාස කළවුන් හට විශ්වාසයෙහි ස්ථිරව සිටින්නන්ට ජයග්‍රහනය නියත බවට උපදෙස් දුන්නේය. මේ හේතුවෙන් අඛණ්ඩ ප්‍රහාරයන් හමුවේ අධික ලෙස පීඩාවට පත්ව සිටි ඔවුන් විශ්වාසය අත් නොහැරියෝය. මේ වනතෙක් කිසිදු පාර්ෂවයක කවුරුත් මරණයට ලක් නොවූ නමුත් අවුස් වංශ නායකයකු වූ සාද් ඉබ්නූ මුආද් ඔහුගේ අතකට ලද ඊතල් ප්‍රහාරයකින් තුවාල ලබා සිටියේය. කුරෙයිෂිවරු සහ ගතෆාන් වාංශිකයින්ගේ බොහෝමයක් අශ්වයින් ඊතරල් ප්‍රහාර වලින් තුවාල ලබා සිටියහ.
මෙම දින වල විශ්වාසකළවුන් දැඩි ලෙස අල්ලාහ්ගේ පිරික්සීමට ලක් විය. අඛණ්ඩ ප්‍රහාර හමුවේ ලද පීඩාව හේතුවෙන් මුස්ලිම්වරුනගේ දෑස් පෙණීම පවා දුර්වල විය. ඇතැම් මුස්ලිම්වරුන්ගේ සිත් තුළ තිබුණු ඉස්ලාම් දහම පිළිබඳ අල්ප සැකයන් මෙම දින වල ඔවුනගේ මුවින් පිට වන්නට විය. ඇතැමුන්ට අල්ලාහ් පිළිබඳ අමුතු හැඟීම් ඇතිවන්නට විය. ඔවුනගේ සිත් දැඩි ලෙස සෙලවෙන්නට විය.
මෙම තත්ත්වය කෙතරම් කාලයක් දරා සිටිය හැකි ද යන්නට ඔවුන් සිත්න්නට විය. ආහාර හිඟ වෙමින් තිබුණි. අගල් කිහිපයක් මගින් මෙවන් සුවිශාල සේනාවකින් බේරිය නොහැකි යැයි කුහකයින් පවසමින් සිටි වදන් සත්‍ය යැයි විශ්වාස කරන්නට විශ්වාසකළවුන් පෙළඹුනි. නමුත් බොහෝමයක් විශ්වාසකළවුන් සතුරන්ගේ මෙම බලය අත්දිටීමෙන් මෙයයි අල්ලාහ් සහ ඔහුගේ දූතයාණන් පොරොන්දු වූ පිරික්සුම යැයි කියා ඔවුනගේ විශ්වාසයන් තවතවත් වර්ධනය වන්නට විය.
කෙසේ වෙතත් මුස්ලිම්වරු ලක්ව සිටින මෙම දැඩි අපහසුතාවයන් සහ පීඩාවන් හේතුවෙන් මුහම්මද් නබිතුමා ගතාෆන් වංශයේ නායකයින් දෙදෙනෙකුට ඔවුන් මෙම සටනින් පසුබැස ගියහොත් ඊළඟ රට ඉඳි අස්වැන්නෙන් තුනෙන් එකක් ඔවුනට ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වන බවට පණිවිඩයක් යැව්වේය. බොහෝ කාළයක් මෙම අගල් තරණය කිරීමට අපොහොසත් වීම හේතුවෙන් ඔවුන් ද මේ වන විට දැඩි අපහසුතාවයනට ලක්ව සිටියෝය. මේ හේතුවෙන් මදීනාවේ රට ඉඳි අස්වැන්නෙන් භාගයක් ලැබුනේ නම් පසුබසින්නට ඔවුන් එකඟ විය. නමුත් මුහම්මද් නබිතුමා මෙම කොටස වැඩි කිරීමට එකඟ නොවීය. නමුත් ගතාෆාන් වාංශිකයින් අස්වැන්නෙන් තුනෙන් එකක කොටසකට පසුව එකඟ වන බව දන්වා සිටියෝය. මේ අනුව මුහම්මද් නබිතුමා උත්මාන් හට ගතාෆාන් වංශය සහ මදීනාව අතර ගිවිසුමක් සකස් කරන ලෙසට උපදෙස් දුන්නේය. පසුව මුහම්මද් නබිතුමා අවුස් සහ කස්රජ් වංශ නායකයින් දෙදෙනා වූ සාද් සහ සාද් දෙදෙනා කැඳවා මේ බව අනාවරණය කළේය. අල්ලාහ්ගේ දූතයාණනි! මෙම ගිවිසුම අල්ලාහ්ගේ නියෝගයක් ද? නැතිනම් නුඹ අප වෙනුවෙන් කරන දෙයක් ද? යන්නෙන් ඔවුන් ප්‍රශ්ණ කළෝය. මෙය මා නුඹලා වෙනුවෙන් කරන්නට තීරණය කළ දෙයකි. අල්ලාහ්ගේ නාමයෙන් දිවුරමි නුඹ ඊතල් ප්‍රහාරයකින් තුවාල ලබා නුඹලාව සියලු දිශාවෙන් වටකර සිටිනු නුදුටුවෙමි නම් මා මෙම තීරණයට එළඹෙන්නේ නැත යනුවෙන් මුහම්මද් නබිතුමා පිළිතුරු දුන්නේය. තුවාල ලබා සිටි අවුස් වංශයේ නායක සාද් ඊට අල්ලාහ්ගේ දූතයාණනි! අප පිළිම වන්දනා කරමින් සිට අල්ලාහ්ව සැබැවින්ම නොදන්නා එම අඳුරු කාළයේ වුව ද ඔවුන් හට මදීනාවෙහි එක් රට ඉඳි ගෙඩියක් හෝ මිළට නොගෙන අවසරයකින් තොරව අනුභව කරීමේ හැකියාවක් නොතිබිණි. නමුත් දැන් අල්ලාහ් අපව ඉස්ලාම් දහමෙන් ශක්තිමත් කර නුඹේ මාර්ගයෙන් යහ මගෙහි නිරතව සිටින මෙම කාලයේ අප ඔවුනට අපගේ භාණ්ඩ මෙලෙස දෙමු ද? අල්ලාහ් මත දිවුරමි! අල්ලාහ් අප සහ සතුරන් අතර තීරණයක් කරන තුරු අප ඔවුනට කඩුව හැර වෙනත් කිසිවක් නොදෙමු යන්නෙන් පැවසුවේය. එවිට මුහම්මද් නබිතුමා නුඹට කැමති පරිදි සිදුවුණාවෙ යැයි පැවසූ විට සාද් උත්මාන්ගෙන් පෑන උදුරා ඔවුනට හැකි උපරිමය කළදෙන් යන්නෙන් ගිවිසුම ලියන්නට තිබූ වෙලුමෙහි කීරි ගැසුවේය.
මින් පෙර වථාවක මුස්ලිම්වරු දෙවන බද්ර් සටන වෙතට ගමන් කිරීම වැලැක්වීම පිණිස කුරෙයිෂිවරුන්ගේ කොන්ත්‍රාත්තුවක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට උත්සාහ කළ නුඅයිම් නම් පුද්ගලයා ගතාෆාන් වංශයේ අශ්ජා කුළයේ සාමාජිකයෙකි. මොහු ද මෙවර අගල් සටනෙහි කුරෙයිෂිවරුන් සහ අනෙකුත් ගතාෆාන් පිරිස සමග මුස්ලිම්වරුනට විරුද්ධව සටනට පැමිණ සිටියේය. මින් පෙර ඔහු මුස්ලිම්වරුනට විරුද්ධව කටයුතු කිරීමෙන් අත්වූ පරාජය හේතුවෙන් එම පරාජය අත්වූ අයුරු පිළිබඳව ඔහු බෙහෙවින් විමතියට පත්ව සිටියේය. තව ද එම කාලයේ මදීනාවේදී මුස්ලිම්වරු කටයුතු කරමින් සිටි ආකාරය පිළිබඳව ද බෙහෙවින් මවිතයටත් පැහැදීමටත් පත්ව සිටියේය. මේ හේතුවෙන් ඔහු මෙවර සටනට පැමිණියේ එතරම් ඕනෑකමකින් නොවේ. මුස්ලිම්වරුන් ඔවුන්ගේ සේනාව මෙන් තුන් ගුණයකටත් වඩා විශාල සේනාවක් සමග සටන් කරමින් සිටින අයුරු දුටු නුඅයිම්හට ඉස්ලාම් දහම පිළිබඳ ඇල්ම තවදුරටත් වැඩි විය. අවසානයේදී අල්ලාහ් ඔහුගේ සිතට ඉස්ලාම් ධර්මය කාවැද්දූ අවස්ථාව පැමිණි බව ඔහු පසු කළෙක පවසා තිබේ. ගතෆාන් වංශයත් සමග මුස්ලිම්වරු එකඟවීමට නියමිතව තිබූ ගිවිසුම අහෝසි වූ වහාම ඔහු රහසින් මදීනා නගරය තුළට පිවිස මුහම්මද් නබිතුමා බැහැදැකීමට අවශ්‍ය බව දන්වා සිටියේය.
නුඹ මෙහි පැමිණීමට හේතුව කුමක් ද නුඅයිම්? මුහම්මද් නබිතුමා ප්‍රශ්ණ කළේය. මා මෙහි පැමිණියේ නුඹ පැවසූ දැයෙහි මා විශ්වාස කරන බවටත් නුඹ රැගෙන පැමිණි දැයෙහි සත්‍යතාවය කෙරෙහි මා සාක්ෂි දරණ බවටත් දැනුම් ද‍ීමටය. මේ නිසා මා කළ යුතු දෑ කුමක් දැයි පවසනු අල්ලාහ්ගේ දූතයාණනි! නුඹ අණ කරන දෑ මා හට හැකි අයුරින් ඉටු කරන්නෙමි. මාගේ පිරිස මාගේ ඉස්ලාම් දහම පිළිබඳ නොදනී. එවිට මුහම්මද් නබිතුමා නුඹට හැකි අයුරින් ඔවුන් එකිනෙකා කොටවා ඔවුන් මෙතැනින් පිටත් කරන්නට උත්සාහ කරවු යන්නෙන් පිළිතුරු දිය. එවිට නුඅයිම් එලෙස කිරීමට මා බොරු කියන්නට සිදු වනු ඇත යන්නෙන් පැවසුවේය. යුද්ධය යනු මුළා කිරීමකි. මේ නිසා ඔවුන් මෙතැනින් පිටත් කිරීමට අවශ්‍ය ඕනෑම දෙයක් කරවු යන්නෙන් පැවසුවේය.
නුඅයිම් මදීනාවට දකුණු දෙසින් ගොස් බනී කුරයිසා යුදෙව් කඳවුර තුළට ගියේය. ඔවුන් නුඅයිම්ව පරණ මිත්‍රයෙකු මුණ ගැසුනාක් මෙන් ඉතාමත්ම සතුටින් සාදරයෙන් ඔහුව පිළිගෙන ඔහුට ආහාර පාන ආදිය ද සැපයුවෝය. මා මෙහි පැමිණියේ මේ සඳහා නොවේ. නුඹලාට වන්නට යන හාණිය පිළිබඳව නුඹලාව දැනුවත් කර එයින් නුඹලා ආරක්ෂා වීමට කළ යුතු දෑ පිළිබඳව අවවාද කිරීමට පැමිණියෙමි. කුරෙයිෂින් සහ ගතාෆාන් ඔවුනගේ සතුරන්ට විරුද්ධව තීරණාත්මක ජයක් ලබාගැනීමට නොහැකි වුවහොත් ඔවුන් සියලු දෙනා නුඹලාව මුහම්මද් සහ ඔහුගේ පිරිස සමග අත්හැර නැවතත් ඔවුන් පැමිණි දිසාවක් බලා පිටත්ව යන බව නුඹලා දන්නෙහි ද? මේ හේතුවෙන් නුඹලාගේ ආරක්ෂාව පිණිස නුඹලා කුරෙයිෂිවරුන් වෙත ගොස් නුඹලා මේ සම්බන්ධයෙන් දක්වන සාධාරණ බිය පිළිබඳව පවසා කුරෙයිෂිවරුන්ගෙන් මෙම සටන නිමා වන තුරු ඔවුන් පලා නොයන බවට සහතිකයක් ලෙසට කුරෙයිෂින්ගේ සහ ගතාෆාන් වංශයේ නායකයින් කිහිප දෙනෙකු ප්‍රාණ ඇපකරුවන් ලෙස තබා ගැනීමට ඉල්ලා සිටින ලෙසටත්, එම ඉල්ලීම ඉටු කරන තෙක් නුඹලා මුහම්මද්ට එරෙහිව එකදු ප්‍රහාරයක්වත් එල්ල නොකරන ලෙසටත් උපදෙස් දුන්නේය. බනී කුරයිසා වාංශිකයින් මෙම යෝජනාවට එක පයින් එකඟ විය. නුඅයම් ප්‍රකාශ කළ දෑ යුදෙව්වන් තුළ තිබුණු බිය එලෙසම වටහාගත්තාක් මෙන් විය. මේ නිසා නුඅයිම්ගේ උපදෙස් ඒ අයුරින්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමටත් මෙම උපදෙස් ලබා දුන්නේ නුඅයිම් යන්න පිළිබඳව ඇතුළත හෝ පිටත කිසිවකුට නොපවසන බවට ද ඔවුන් පොරොන්දු විය.
පසුව නුඅයිම් කුරෙයිෂි නායක අබූ සුෆියාන් සහ ඔහු සමග සිටි අනෙක් කුරෙයිෂි නායකයින් වෙතට ගොස් ඔහු සතුව ඉතාමත්ම බැරෑරුම් පුවතක් තිබෙන බව පැවසුවේය. මෙම පුවත මා විසින් නුඹලාට දෙනුලදැයි කිසිවකුට නොපවසන බවට නුඹලා පොරොන්දු වුවහොත් නුඹලාට පවසන්නම් යන්නෙන් ඔහු පැවසුවේය. කුරෙයිෂිවරු එයට එකඟ වූ විට ඔහුගේ පුවත දිගු හරින්නට විය. යුදෙව්වන් මුහම්මද් සමග තිබුණු ගිවිසුම බිඳහෙලීම පිළිබඳව දැන් පසුතැවිලිවී සිටින බවත් මේ නිසා ඔවුන් මුහම්මද් නබිතුමා වෙතට ගොස් ඔහුගෙන් සමාව අයැද ඔවුන් ගිවිසුම අවලංගු කිරීමෙන් කළ වරදට පසුතැවිලි වීමක් වශයෙන් කුරෙයිෂින් සහ ගතාෆාන් වංශ යල නායකයින් කිහිප දෙනෙකු රැගෙන ඔහුට ගෙල සිඳ දැමීම පිණිස ලබා දුන්නේ නම් ඔහු තෘප්තිමත් වන්නේදැයි අසමින් මුහම්මද්ට පිණිවිඩයක් යවා ඇති බවටත් පසුව ඔවුන් සමග එකතුවී අප හා සටන් කිරීමට කැමති බවටත් මුහම්මද් එයට එකඟවී ඇති බවටත් ආරංචි වූ බවට නුඅයිම් ප්‍රකාශ කළේය. පසුව ඔහු ගතාෆාන් වාංශිකයින් වෙතට ගොස් එම කථාව එලෙසම පැවසුවේය.
මෙම වංශ දෙකෙහි සේනාධිනායකයින් මේ පිළිබඳව සාකච්ඡා කර දැනට කිසිවක් හුයෙයි හට නොපැවසීමටත් නුඅයිම් පවසනලද දැයෙහි සත්‍යතාවය තහවුරු කරගැනීමටත් තීරණය කළෝය. මේ අනුව මුහම්මද්ගෙන් අපව සහමුලින්ම මුදවාගැනීම පිණිස හෙට දින සටනට ලැහැස්ති වනු යන පණිවිඩය ඉක්රිමා මාර්ගයෙන් බනී කුරයිසා වෙතට යවන ලදි. හෙට සබත් දිනයයි. තවද නුඹලා මුහම්මද්ව සහමුලින්ම විනාශ කර දමන තෙක් පසු නොබසින බවට සහතිකයක් ලෙස අපට නුඹලාගෙන් කිහිප දෙනෙකු ප්‍රාණ ඇපකරුවන් ලෙස තාබා ගැනීමට ලබා දෙන තෙක් මුහම්මද්ට විරුද්ධව කිසිදු ප්‍රහාරයක් සිදු නොකරන බව ද ඔවුන් ප්‍රකාශ කර සිටියෝය. මෙම පුවත කුරෙයිෂින් සහ ගතාෆන් නායකයින්ට ආරංචි වීමෙන් නුඅයිම් පැවසූ දෑ සත්‍ය බවට ඔවුනට ඒත්තු විය. ඔවුන් නැවතත් බනී කුරයිසා වෙතට පණිවිඩයක් යවා ඔවුනට කිසිදු ප්‍රාණ ඇපකරුවකු නොදෙන බවට ප්‍රකාශ කොට මුහම්මද්ට විරුද්ධව සටන් වදින ලෙසට අණ කළ නමුත් ඔවුන් නැවතත් පෙර පරිදිම පිළිතුරු දිය.
අබූ සුෆියාන් හුයෙයි වෙතට ගොස් නුඹ පොරොන්දුවූ නුඹේ ජනයාගේ උදවු කොහි ද? ඔවුන් අපව අතරමං කර දැන් අපව පාවා දෙන්නට සැරසෙයි. තවුරාතය මත දිවුරා පවසමි! නැත. අපට සෙනසුරාදා සබත් දිනය කඩ කළ නොහැක. නමුත් හිරු දින මුහම්මද් සහ ඔහුගේ සගයින් සියලුදෙනාට විරුද්ධව ගින්නක් මෙන් ඔවුන් සටන් කරනු ඇත යන්නෙන් පැවසුවේය. එවිට අබූ සුෆියාන් ඔහුට ප්‍රාණ ඇපකරුවන්ගේ ඉල්ලීම පිළිබඳව හෙළි කළේය. මෙම ප්‍රකාශය හමුවේ හුයෙයි අපහසුතාවයට පත්වූ වග පෙණෙන්නට විය. එවිට අබූ සුෆියාන් ලාත් දෙවියන් මත දිවුරමින් නුඹ සහ නුඹේ ජනයා කර ඇත්තේ ද්‍රෝහ කමකි යැයි පැවසුවේය. නැත. සීනයි කන්දෙහිදී මෝසස් හට පහළ කළ තවුරාතය මත දිවුරමි! මා ද්‍රෝහියෙකු නොවේ යැයි පවසා බනී කුරයිසා කඳවුරට ඔහු පලා ගියේය.
දැන් වැටලීම ආරම්භ කර සති දෙකක් පමණ පසු විය. ආක්‍රමණික සේනා දෙකෙහිම ආහාර පාණ ආදිය කෙමෙන් අවසන් වන්නට විය. ඔවුනගේ අශ්වයින් සහ ඔටුවන් එකිනෙකා ආහාර හිඟය නිසා හෝ ඊතල් පහරවල් නිසා කෙමෙන් මැරෙන්නට විය. නමුත් මේ වන විට ඔවුන්ගේ අරමුණු කිසිවක් ඉටුකරගත නොහැකි විය.
මේ අතර මුහම්මද් නබිතුමා විසින් දින තුනක් තිස්සේ සියලු නැමදුම්වලින් පසුව සතුරන් පලවා හරින ලෙසට අල්ලාහ්ගෙන් අයාචනා කරන්නට විය. දින කිහිපයක් මුළුල්ලේ ඉතාමත්ම සීතල කාලගුණයක් පැවතුණි. මේ වන විට දින කිහිපයක් මුළුල්ලේ හමමින් තිබුණු දැඩි සුළං හමුවේ මදීනා නගරය ගස් වැල් සහ ගොඩනැගිලි වලින් තරමක් ආවරණය වී තිබුණ ද සටනින් හෙම්බත්ව සිටි මුස්ලිම්වරු හට එය බෙහෙවින් පීඩාකාරී විය. නමුත් එළිමහනෙහි කඳවුරු ලා සිටි සතුරන් හට මෙය බෙහෙවින් විනාශකාරී විය. බටහිර දෙසින් හැමූ දැඩි සුළං සහ වර්ෂාව හේතුවෙන් සතුරන් සියල්ලෝම කඳවුරු වල ලැගුම් ගන්නට සිදුවිය. රාත්‍රිය උදාවීමත් සමග තද කුණාටු ඇති විය. දැඩි සුළං චණ්ඩ මාරුතයක් බවට පත් වී සුළං මගින් සිදුකිරීමට අපොහොසත් වූ දෑ අදෘෂ්‍යමාන හස්තයන් විසින් සිදු කළහ. මොහොතකින් සතුරු සේනා දෙකෙහිම එක් කූඩාරමක් හෝ ගිනි මැලයක් හෝ ඉතුරු නොවීය. ඔවුන් සීතලෙන් වෙවුලමින් එකිනෙකාට හේත්තුවෙමින් ගුලි වී සිටින්නට සිදු විය.
මුස්ලිම්වරුන්ගේ කූඩාරම් කුණාටුවෙන් ආරක්ෂාවී තිබුණ ද බොහෝ දිනක් නිදි මරමින් ඇති වූ දැඩි පීඩාව සහ තද සීතල හේතුවෙන් මුස්ලිම්වරුන්ද බෙහෙවින් දුර්වලවී සිටියෝය. මුහම්මද් නබිතුමා රෑ බෝ වන තෙක් නැමදුමෙහි නිරතව සිට ඔහුගේ කූඩාරමට සමීපතම කූඩාරම වෙත ගොස් නුඹලා අතුරින් කවරුන් පිටතට ගොස් සතුරා කුමක් කරන්නේ දැයි තොරතුරු මා වෙත රැගෙන එන්නේ ද, ඔහු ස්වර්ගයේ ද මාගේ සගයකු බවට පත් කරන්නට මා අල්ලාහ් ගෙන් ආයාචනා කරමි. මේ සඳහා ඉදිරිපත් වන්නේ කවුරුන් ද? යන්නෙන් ප්‍රශ්ණ කළේය. නමුත් කූඩාරමින් කිසිදු ප්‍රතිචාරයක් නොවීය. එම කූඩාරමෙහි සිටි සියලු දෙනා කුස ගින්නෙන් සහ සීතලෙන් බෙහෙවින් අධෛර්යමත්වී සිටියහ. එවිට මුහම්මද් නබිතුමා හුදයිෆා ගේ නම පැවසුවේය. කිසිවක් කරගත නොහැකිව හුදයිෆා වහාම නැගිට මුහම්මද් නබිතුමා සමීපයට ගියේය. සතුරන් අතරට ගොස් ඔවුන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් නිරීක්ෂණය කර වරෙවු. නැවත අප වෙතට පැමිණෙන තෙක් වෙන කිසිවක් නොකරව යන්නෙන් පැවසුවේය. මේ අනුව හුදයිෆා සතුරු කඳවුර තුළට ගියේය. සුළං, කුණාටු සහ අල්ලාහ්ගේ සේනාවන් සතුරන්ට එරෙහිව තම කාර්යභාරය ඉටුකරමින් සිටිනු ඔහු නිරීක්ෂණය කළේය. මෙලෙස සතුරු කඳවුරු පසු කරමින් ඉදිරියට ගොස් සීතලෙන් වෙව්ලමින් සිටි සතුරු සේනාධිනායකයාට තරමක් ළංවී නතර විය. උදෑසන උදාවීමත් සමග සුළං තරමක් අඩාලවූ වහාම අබූ සුෆියාන් මහ හඬින් කුරෙයිෂිවරුනි! අපේ අශ්වයින් සහ ඔටුවන් මරණයට පත් වෙමින් සිටිති. බනී කුරයිසාවරුන් අපව අතරමං කර අපව පාවා දෙන්නට උත්සාහ කර ඇත. දැන් අප සුළ‌‌ඟෙන් පීඩා විඳින්නෙමු. මා මෙම ස්ථානයෙන් වහාම පිටත් වෙමියි පවසා ඔහුගේ ඔටුවාගේ පිට නැගගත්තේය. එවිට ඉක්රිමා නුඹ අපේ නායකයාව සිටිමින් අප සියල්ලෝම අත හැර නුඹ පිටත්වන්නේ දැයි ප්‍රශ්ණ කළේය. මෙම වචන හමුවේ ලැජ්ජාවට පත්වූ අබූ සුෆියාන් නැවතත් ඔටු පිටෙන් බිමට බැස්සේය. පසුව සියල්ලෝම නැවතත් මක්කාව දෙසට පිටත් වන්නට විය. මෙම අවස්ථාවේදී කාලිද් දැන් යම් බුද්ධියක් තිබෙන්නාවූ සියල්ලන්ටම වැටහෙනවා ඇති මුහම්මද් බොරු නොකී බවටයි යන්නෙන් පැවසුවේය. එවිට අබූ සුෆියාන් ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන් අන් සියලු දෙනාටත් වැඩියෙන් මෙම ප්‍රකාශය නොකිරීමට නුඹ වගබලාගත යුතු යැයි පැවසුවේය. කාලිද් ඊට හේතුව කුමක් දැයි ඇසූ කල්හි අබූ සුෆියාන් මුහම්මද් නුඹේ පියාව පහත් අන්දමින් සලකා නුඹේ වංශ නායකයා අබූ ජහ්ල්ව මරා දැමීම නිසා යැයි ඔහු පිළිතුරු දිය.
කුරෙයිෂිවරු මක්කාව බලා පිටත්වන අන්දම නිරීක්ෂණය කළ හුදයිෆා ගතෆාන් වාංශිකයින්ගේ කඳවුරු දෙසට ගමන් කළේය. ඔවුන් දැනටමත් තම කඳවුරු හකුලා පිටත්ව ගොසින් ය. පසුව මුහම්මද් නබිතුමා වෙත ගිය හුදයිෆා ඔහු නැමදුම ඉවර කරනතෙක් සිට ඔහු වෙතට සුභාරංචිය අනාවරණය කරන ලදි. උදෑසන නැමදුමෙන් පසුව සියල්ලන්ටම තම නිවෙස් බලා පිටත්ව යන්නට අනුමැතිය ලැබුණි. සියල්ලෝම ඉතාමත්ම වේගයෙන් නිවෙස් බලා නගරය දෙසට පිටත් විය. නමුත් ටික වේලාවකට පසුව කවුරුන් හෝ අගල් අනාරක්ෂිතව පවතින බවට කුරෙයිෂිවරුනට ඔත්තුවක් දුන්නේ නම් ඔවුන් නැවතත් පැමිණෙනු ඇති බවට බිය වීම හේතුවෙන් මුහම්මද් නබිතුමා ජාබිර් සහ අබ්දුල්ලාහ්හට පිටව ගිය පුද්ගලයින් නැවතත් කැඳවන ලෙසට උපදෙස් දුන්නේය. ඔවුන් පිටව යන පුද්ගලයින් පසු පස හඹා ගොස් කෙතරම් මහ හඬින් කැඳවුවද කිසිදු ඵලක් නොවීය. මේ බව ඔවුන් මුහම්මද් නබිතුමා වෙත දැන්වීමේදී ඔහු සිනාසුනේය.